هنر در سالمندی: راز پیوند خلاقیت و طول عمر از نگاه علم

توانایی شرکت در فعالیت‌های خلاقانه، جنبه‌ای اساسی از انسان بودن است. از اولین نقاشی‌های غار گرفته تا شاهکارهای امروزی، هنر همیشه راهی قدرتمند برای بیان ایده‌ها، احساسات و تجربیات بوده است، زمانی که کلمات کافی نیستند. هنر به ما این امکان را می‌دهد که با دیگران ارتباط برقرار کنیم، داستان‌ها را به اشتراک بگذاریم و میراثی از افکار و دیدگاه‌های خود به جا بگذاریم.

فراتر از اهمیت عظیم فرهنگی و اجتماعی هنر، شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت در فعالیت‌های هنری مزایای بی‌شماری برای سلامت جسمی و روانی دارد.

 مطالعات نشان داده‌اند که شرکت در فعالیت‌های خلاقانه می‌تواند استرس را کاهش دهد، عملکرد شناختی را تقویت کند و حس هدفمندی را تقویت کند، به خصوص با افزایش طول عمر رابطه ای مستقیم دارد.

نقش خلاقیت در سالمندی سالم

مشارکت در فعالیت‌های خلاقانه مانند نقاشی، نوشتن یا نواختن یک ساز موسیقی شامل استفاده همزمان از چندین ناحیه مغز است.
 تحقیقات نشان داده است که شرکت در هنر می‌تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد شناختی، سلامت عاطفی و کیفیت کلی زندگی ما داشته باشد، زیرا عمر طولانی‌تری خواهیم داشت.
مطالعات نشان داده‌اند که شرکت در فعالیت‌های خلاقانه حتی می‌تواند به کاهش سرعت زوال شناختی مرتبط با زندگی طولانی‌تر کمک کند.

این نه تنها اتصالات عصبی را تقویت می‌کند، بلکه تولید سلول‌های جدید مغزی را نیز تحریک می‌کند. با افزایش طول عمر، مغز ما به طور طبیعی کوچک می‌شود و برخی از عملکردهای شناختی خود را از دست می‌دهد، اما پرداختن به هنر می‌تواند با تقویت انعطاف‌پذیری عصبی به مقابله با این فرآیند کمک کند.

همچنین مشخص شده است که فعالیت‌های خلاقانه مهارت‌های شناختی مانند حل مسئله و حافظه را بهبود می‌بخشند. این به این دلیل است که آنها ما را ملزم می‌کنند که خارج از چارچوب فکر کنیم و از دیدگاه‌های مختلف به وظایف نزدیک شویم و در نهایت مغز خود را به روش‌هایی تمرین دهیم که تمرینات شناختی سنتی ممکن است نتوانند این کار را بکنند.

مزایای عاطفی پرداختن به هنر

فراتر از تأثیری که هنر بر شناخت دارد، مشارکت در هنرها با بهبود سلامت عاطفی نیز مرتبط بوده است. در اینجا برخی از راه‌هایی که مشارکت در فعالیت‌های خلاقانه می‌تواند با افزایش طول عمر، بر سلامت روان ما تأثیر مثبت بگذارد، آورده شده است.

مشارکت در فعالیت‌های خلاقانه چگونه بر سلامت روان ما تأثیر مثبت می گذارد؟

• کاهش استرس و اضطراب: مشخص شده است که عمل خلق هنر سطح کورتیزول، هورمونی مرتبط با استرس، را کاهش می‌دهد و تولید دوپامین، ماده شیمیایی که احساس لذت و شادی را تقویت می‌کند، را افزایش می‌دهد.

• تقویت ابراز وجود: با افزایش طول عمر، مواجهه با تغییرات و چالش‌هایی که ممکن است ابراز وجود را دشوار کند، برای ما امری عادی است. پرداختن به هنر، دریچه‌ای امن برای ابراز وجود فراهم می‌کند و به ما اجازه می‌دهد تا افکار و احساساتی را که در غیر این صورت بیان آنها دشوار است، بیان کنیم.

• ارتقاء ارتباطات اجتماعی: شرکت در فعالیت‌های هنری گروهی مانند تئاتر اجتماعی، گروه کر یا کلاس‌های نقاشی می‌تواند حس تعلق و اجتماع را ایجاد کند. این امر به ویژه برای بزرگسالان مسن‌تر که ممکن است انزوای اجتماعی و تنهایی را تجربه کنند، بسیار مهم است.

• مدیریت احساسات: پرداختن به هنر همچنین می‌تواند به عنوان دریچه‌ای برای پردازش احساسات دشوار مانند غم، خشم یا تنهایی عمل کند. از طریق بیان خلاقانه، می‌توانیم این احساسات را به روشی سالم و سازنده کشف و بیان کنیم.

• تقویت عزت نفس: خلق چیزی با دستان خود و دیدن محصول نهایی می‌تواند به ما حس موفقیت و اعتماد به نفس بدهد. این امر به ویژه برای بزرگسالان مسن‌تری که ممکن است بازنشسته شده باشند و دیگر همان سطح از قدردانی یا تحسین را که قبلاً دریافت می‌کردند، دریافت نمی‌کنند، مفید است.

• ایجاد حس هدفمندی: پرداختن به هنر به ما دلیلی می‌دهد تا برخیزیم، بیرون برویم و چیزهای جدید را امتحان کنیم. این می‌تواند حس هدفمندی و رضایت را ایجاد کند که برای حفظ سلامت کلی با افزایش طول عمر مهم هستند.

سالمندان در یک کلاس هنری گروهی نقاشی می‌کنند، در حالی که یک پالت و قلم‌مو در دست دارند و روی کار خود تمرکز می‌کنند.

چگونه هنر را در زندگی خود بگنجانیم؟

اگر به دنبال افزودن خلاقیت بیشتر به زندگی خود هستید، در اینجا چند روش عملی برای انجام این کار آورده شده است:

• در یک کلاس شرکت کنید: بسیاری از مراکز اجتماعی، جوامع سالمندان و استودیوهای هنری کلاس‌هایی را برای سالمندان در اشکال مختلف هنری مانند نقاشی، طراحی، سفالگری یا رقص ارائه می‌دهند. این کلاس‌ها فرصتی را برای یادگیری مهارت‌های جدید و ارتباط با دیگران که علایق مشابهی دارند، فراهم می‌کنند.

• در اجراها یا نمایشگاه‌ها شرکت کنید: شرکت در کنسرت‌ها، نمایش‌ها، گالری‌ها یا سایر رویدادهای هنری می‌تواند منبع الهام و لذت زیادی باشد. به دنبال تئاترها یا موزه‌های محلی باشید که بلیط‌های تخفیف‌دار برای سالمندان ارائه می‌دهند.

• در خانه تمرین کنید: برای شرکت در هنر نیازی به حضور در یک محیط رسمی ندارید. می‌توانید فضای هنری خود را در خانه ایجاد کنید و در زمان دلخواه خود، رسانه‌های مختلف را کشف کنید.

• داوطلب شوید: داوطلب شدن در یک سازمان هنری محلی یا رویداد اجتماعی را در نظر بگیرید. این کار نه تنها به شما فرصت خلاقیت می‌دهد، بلکه به حمایت از هنر در جامعه‌تان نیز کمک می‌کند.

• با دیگران به اشتراک بگذارید: چه از طریق تدریس در یک کلاس، نمایش آثار هنری‌تان یا صرفاً به اشتراک گذاشتن عشق خود به هنر با دوستان و خانواده، گسترش خلاقیت می‌تواند شادی و رضایت را برای دیگران به ارمغان بیاورد.

با افزایش طول عمر، گنجاندن هنر در زندگی می‌تواند مزایای بی‌شماری برای سلامت کلی ما داشته باشد. این امر به ما امکان می‌دهد تا با احساسات خود در ارتباط باشیم، عزت نفس را افزایش می‌دهد، حس هدفمندی را ایجاد می‌کند و تعاملات اجتماعی را ارتقا می‌دهد.

هنر و خلاقیت در دوران سالمندی می‌تواند به عنوان پلی میان تجربه، احساس و زندگی فعال عمل کند. پرداختن به فعالیت‌های هنری نه‌تنها زمینه‌ای برای ابراز درونی و حفظ هویت فردی فراهم می‌آورد، بلکه به بهبود سلامت روان، تقویت روابط اجتماعی و افزایش احساس معنا و رضایت از زندگی نیز منجر می‌شود.
 زمانی که فرصت‌هایی برای مشارکت در فعالیت‌های هنری، حضور در جمع‌های موسیقی و نمایش استعدادها در محیط‌های حمایتی ایجاد شود، سالمندان می‌توانند دوباره با انرژی و انگیزه بیشتر در مسیر پویایی زندگی گام بردارند. در نهایت، توجه به خلاقیت در دوران کهنسالی نه‌فقط ابزاری برای سرگرمی، بلکه راهی مؤثر برای تجربه‌ی سالمندی سالم، نشاط‌آور و با کیفیت است.