وقتی گیجی نشانه عفونت است؛ عفونت ادراری در سالمندان را جدی بگیرید
در این مطلب میخوانید:
وقتی گیجی نشانه عفونت است؛ عفونت ادراری در سالمندان را جدی بگیرید
عفونت های مجاری ادراری در بزرگسالان 65 سال و پیرتر، به طور عمده به دلیل عوامل مرتبط با افزایش سن مانند سوء تغذیه، کنترل ضعیف مثانه و دیابت کنترل نشده، شایع هستند.
به گزارش 120 سالگی، علائم در بزرگسالان مسن تر ممکن است با علائم در افراد جوان تر تفاوت داشته باشد؛ در حالی که علائم معمول شامل درد هنگام دفع ادرار است، علائم غیرمعمول شامل خواب آلودگی، گیجی، بی اشتهایی و روان آشفتگی یا دلیریوم (حالتی از گیجی و عدم تمرکز که معمولا ناگهانی رخ می دهد و موقتی است) می شوند.
عفونت های دستگاه ادراری ممکن است در بزرگسالان مسن تر، به ویژه افرادی که از نظر جسمی ضعیف هستند یا در خانه های سالمندان به سر می برند، اشتباه تشخیص داده شوند؛ در این افراد، دلیریوم ممکن است با زوال عقل (اختلال پیشرونده در عملکردهای ذهنی) اشتباه گرفته شود. درمان در این مرحله از زندگی می تواند پیچیده تر باشد و اغلب نیاز به مجموعه ای بزرگ تر از آنتی بیوتیک ها برای رفع عفونت دارد.
دلایل عفونت های دستگاه ادراری و دلیل افزایش خطر با افزایش سن
عفونت های دستگاه ادراری جزو شایع ترین عفونت ها هستند. آنها توسط باکتری هایی ایجاد می شوند که معمولا روی پوست یا در رکتوم قرار دارند و از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می شوند.
عفونت های دستگاه ادراری می توانند افراد در هر سن و جنسیتی را درگیر کنند. با این حال، شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است، عمدتا به این دلیل که مجرای ادرار آنها کوتاه تر بوده و در نزدیکی مقعد قرار دارد.
با وجود اینکه عفونت های دستگاه ادراری می تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهند، افرادی که دچار نقص ایمنی (سیستم ایمنی ضعیف) هستند یا با دیابت یا بیماری مزمن کلیوی زندگی می کنند، آسیب پذیرتر هستند. این شرایط، به ویژه با افزایش سن، شایع هستند.
عوامل خطر در بزرگسالان مسن
بر اساس مطالعه ای در سال 2018 که شامل 931945 فرد مسن بود، میزان عفونت های دستگاه ادراری در بزرگسالان بالای 85 سال بیش از دو برابر بزرگسالان 65 تا 74 سال است. در واقع، پس از سن 85 سالگی، حدود 74 درصد از مردان و 85 درصد از زنان حداقل یک بار مبتلا به عفونت دستگاه ادراری تشخیص داده می شوند.
عوامل متعددی در این امر نقش دارند، از جمله:
- بزرگی پروستات
- قرار گرفتن در معرض باکتری در مراکز پرستاری تخصصی (مانند خانه های سالمندان)
- ناتوانی عملکردی (عدم توانایی کافی در مراقبت مستقل از خود)
- داشتن چندین بیماری همزمان، از جمله دیابت، بیماری مزمن کلیوی یا سکته مغزی
- سابقه عفونت دستگاه ادراری که در هر سنی یک عامل خطر است
- پیری سیستم ایمنی (کاهش عملکرد سیستم ایمنی مرتبط با افزایش سن)
- اختلال در عملکرد شناختی، از جمله زوال عقل
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- سوء تغذیه (که توانایی مقابله با عفونت را کاهش می دهد)
- ضعف جسمانی و اختلال در تحرک
- استفاده از کاتترهای ادراری (لوله ای که اجازه می دهد ادرار از مثانه تخلیه شود)
علائم شایع و تفاوت ها در سالمندان
علائم معمول عفونت دستگاه ادراری عبارتند از:
- تکرر ادرار
- درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
- فشار یا گرفتگی در ناحیه کشاله ران یا پایین شکم
- احساس فوریت برای دفع ادرار هنگام خالی بودن مثانه
در موارد شدید، ممکن است تب همراه با لرز، حالت تهوع و استفراغ و خون در ادرار نیز وجود داشته باشد.
بزرگسالان مسن مبتلا به عفونت دستگاه ادراری می توانند این علائم معمول را افزون بر علائم غیرمعمول، به ویژه در افرادی که از نظر جسمی ضعیف، دارای اختلال شناختی یا بستری هستند، تجربه کنند.
در بسیاری از افراد مسن (اما نه همه)، عفونت دستگاه ادراری با موارد زیر ظاهر می شود:
- عدم وجود تب
- دلیریوم (آشفتگی فکری و آگاهی)
- سرگیجه و زمین خوردن
- افزایش خواب آلودگی
- بی اشتهایی
- خستگی ناگهانی
- شب ادراری ناگهانی
- آغاز ناگهانی گیجی و سردرگمی
این علائم غیرمعمول در بزرگسالان مسن و ناتوان جسمی ممکن است نادیده گرفته شوند یا به دلایل دیگری از جمله داروهایی که مصرف می کنند، نسبت داده شوند. دلیریوم، که یک وضعیت ذهنی عموما قابل برگشت است، ممکن است با زوال عقل که غیرقابل برگشت است، اشتباه گرفته شود. به همین دلیل، درمان عفونت دستگاه ادراری ممکن است تا زمانی که وضعیت فرد بحرانی شود، به تاخیر بیفتد.
بهترین درمان چیست؟
درمان عفونت دستگاه ادراری در بزرگسالان مسن شبیه به بزرگسالان جوان تر است، اما با برخی تفاوت های کلیدی. انتخاب آنتی بیوتیک ها تمایل به هدفمندتر بودن دارد. این تا حدی به دلیل تداخلات دارویی (نحوه تغییر عملکرد یک دارو در بدن توسط ماده ای دیگر) و موارد منع مصرف (دلایلی که مصرف دارو توصیه نمی شود یا ایمن نیست) است که امکان دارد هنگام مصرف آنتی بیوتیک های خاص با داروهای مورد استفاده برای درمان دیابت یا بیماری کلیوی رخ دهد.
به عنوان نمونه، آنتی بیوتیک هایی که به عنوان فلوروکینولون ها شناخته می شوند، به دلیل افزایش خطر دلیریوم، هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و پارگی آنوریسم آئورت شکمی، به طور کلی در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی پیشرفته اجتناب می شوند.
به طور مشابه، برخی از آنتی بیوتیک ها می توانند در کنترل دیابت اختلال ایجاد کرده و در بروز دیابت نوع 2 نقش داشته باشند.
به همین دلیل و عوامل دیگر، بسیاری از ارائه دهندگان خدمات درمانی از مصرف آنتی بیوتیک های طیف گسترده خودداری کرده و به جای آن از آنتی بیوتیک های تک عاملی استفاده می کنند که باکتری های خاصی را هدف قرار می دهند. این کار همچنین خطر مقاومت آنتی بیوتیکی (کمتر شدن پاسخگویی باکتری ها به آنتی بیوتیک) را کاهش می دهد، عاملی که به ویژه برای افراد مبتلا به عفونت های دستگاه ادراری مکرر اهمیت دارد.
برای یک عفونت دستگاه ادراری بدون عارضه، آنتی بیوتیک های خوراکی زیر می توانند مورد استفاده قرار گیرند:
- ماکروبید یا ماکرودانتین (نیتروفورانتوئین): 100 میلی گرم، یک بار در روز به مدت پنج روز.
- باکتریم یا سپترا (تری متوپریم-سولفامتوکسازول): یک قرص با قدرت دو برابر، دو بار در روز به مدت سه روز.
- فوسفومایسین: 3000 میلی گرم محلول خوراکی که به صورت تک دوز مصرف می شود.
- بلوجپا (ژپوتیداسین): 1500۰ میلی گرم، دو بار در روز به مدت پنج روز.
- اورلینوا (سولوپنم اتزادوکسل و پروبنسید): 1 قرص، دو بار در روز به مدت پنج روز.
نیتروفورانتوئین به عنوان گزینه خط اول در نظر گرفته می شود. فوسفومایسین اگر نیتروفورانتوئین قابل استفاده نباشد، یک جایگزین قابل قبول است. سایر آنتی بیوتیک ها، از جمله سفپودوکسیم، در صورت در دسترس نبودن این گزینه های ارجح، ممکن است استفاده شوند.
برای افرادی که دارای کاتترهای ماندگار هستند و احتمال وجود باکتری های مقاوم به چند دارو در آنها بیشتر است، ممکن است آنتی بیوتیک های دیگری انتخاب شود.
چگونگی تشخیص
عفونت های دستگاه ادراری اغلب در بزرگسالان مسن تشخیص داده نمی شوند، زیرا بسیاری از علائم آنها غیراختصاصی هستند، به این معنی که ممکن است ناشی از شرایط دیگری باشند، یا به اشتباه به عنوان عوارض مرتبط با افزایش سن تلقی می شوند.
در نهایت، سرنخ اصلی که نشان می دهد یک بزرگسال مسن دچار عفونت دستگاه ادراری شده است، ظهور ناگهانی یا جدید علائم است. این شامل شروع ناگهانی گیجی، شب ادراری یا علائمی شبیه به زوال عقل است.
حتی اگر فردی مبتلا به زوال عقل باشد، کاهش ناگهانی عملکرد شناختی همراه با بی اشتهایی یا افزایش خواب آلودگی می تواند نشانه ای از درگیری با عفونت دستگاه ادراری باشد.
عفونت دستگاه ادراری مشکوک
اگر در فردی که ضعیف است یا چندین بیماری همزمان دارد، شک به عفونت دستگاه ادراری وجود داشته باشد، در صورت برآورده شدن دو شرط زیر، درمان ممکن است به صورت احتمالی آغاز شود. به این معنی که پزشک، پیش از دریافت نتیجه قطعی آزمایش ادرار، بر اساس علائم واضح بیمار (مانند تب بالا و دلیریوم)، تصمیم می گیرد درمان با آنتی بیوتیک را آغاز کند زیرا احتمالا بیمار مبتلا به عفونت دستگاه ادراری است و تاخیر در درمان خطرناک خواهد بود.
*** وجود علائم ادراری، مانند تکرر ادرار، بی اختیاری ادرار، یا ادرار خونی
*** علائم ادراری همراه با تب بالا و لرز یا علائم واضح دلیریوم
برای تشخیص دلیریوم، ارائه دهنده خدمات درمانی باید تمام توضیحات احتمالی دیگر برای تغییر وضعیت ذهنی، از جمله داروها و سکته مغزی، را رد کند.
تأیید تشخیص
صرف نظر از اینکه درمان آنتی بیوتیکی به صورت احتمالی آغاز شده باشد یا نه، پزشک باید تشخیص را با دو آزمایش تایید کند:
آزمایش ادرار: این شامل بررسی شیمیایی و میکروسکوپی نمونه ادرار برای بررسی وجود گلبول های سفید است. بدون وجود گلبول های سفید در ادرار، احتمال عفونت دستگاه ادراری کم است.
کشت ادرار: این شامل انتقال مقدار کمی از ادرار به یک ظرف استریل برای مشاهده نوع باکتری هایی است که رشد می کنند. این می تواند گونه دقیق باکتریایی را شناسایی کرده و به انتخاب آنتی بیوتیک درست کمک کند.
در افراد مبتلا به عفونت دستگاه ادراری بدون عارضه، ممکن است کشت ادرار ضروری نباشد. اما برای افرادی که علائم شدید یا عفونت های مکرر دارند، کشت ادرار حیاتی تلقی می شود.
در صورت عدم درمان عفونت دستگاه ادراری در سالمندان چه اتفاقی می افتد؟
بسیاری از علائم غیرمعمول عفونت های دستگاه ادراری در بزرگسالان مسن ناشی از التهاب سیستمیک (تمام بدن) است که توسط عفونت باکتریایی ایجاد می شود و به آن باکتریمی می گویند.
از آنجایی که عفونت های دستگاه ادراری در بزرگسالان مسن ممکن است بدون تب رخ دهند، عفونت می تواند برای مدت طولانی بدون درمان باقی بماند و بدن و مغز را در معرض سطوح فزاینده ای از مواد شیمیایی التهابی معروف به سیتوکین ها قرار دهد. این امر تا حد زیادی دلیل شروع دلیریوم همراه با خواب آلودگی و بی اشتهایی است.
با ادامه تکثیر باکتری ها، عفونت می تواند از مثانه و مجرای ادرار فراتر رفته و به کلیه ها سرایت کند و باعث عفونت کلیه معروف به پیلونفریت شود. علائم در این حالت معمولا شدیدتر از یک عفونت دستگاه ادراری بدون عارضه هستند و اغلب شامل موارد زیر می شوند:
- ادرار کدر، تیره، خونی یا بدبو
- درد مبهم یا تیز خنجری در کمر، پهلو یا کشاله ران
- تب همراه با لرز
- تکرر ادرار دردناک
- حالت تهوع یا استفراغ
در موارد شدید، پیلونفریت می تواند باعث یک واکنش شدید به نام یوروسپسیس شود. در یوروسپسیس، بدن یک پاسخ التهابی اغراق آمیز به عفونت نشان می دهد و باعث آسیب به سلول ها و بافت ها می شود.
یوروسپسیس یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. علائم اولیه شامل تب، دمای پایین بدن، تنفس سریع، ضربان قلب سریع، گیجی و تورم بافت ها (اِدِم) است. در صورت عدم درمان، یوروسپسیس می تواند باعث افت فشار خون تهدیدکننده زندگی شود و به شوک سپتیک (یک پاسخ تهدیدکننده زندگی)، نارسایی اندام های اصلی و مرگ منجر شود.
راه های پیشگیری از عفونت های دستگاه ادراری
عفونت های دستگاه ادراری شایع هستند و اجتناب از آنها می تواند دشوار باشد. روش های استاندارد پیشگیری از این عفونت ها شامل موارد زیر است:
- آبرسانی کافی به بدن: بزرگسالان مسن به ویژه مستعد کم آبی بدن هستند، که می تواند باعث غلظت باکتری ها در ادرار شود. با حفظ آب کافی در بدن، می توانید به دفع باکتری ها از مجرای ادراری خود کمک کنید. آب ساده بهترین عملکرد را دارد.
- رعایت بهداشت مناسب: برای زنان، این شامل تمیز کردن از جلو به عقب پس از دفع مدفوع است، که تماس با باکتری های مدفوع را کاهش می دهد. همچنین، از حمام های طولانی در وان خودداری کنید؛ دوش گرفتن گزینه بهتری است تا از ورود باکتری های پوست به آب وان و مجرای ادرار جلوگیری شود.
- دفع مکرر ادرار: نگه داشتن ادرار به باکتری ها اجازه می دهد در ادرار شما تکثیر شده و یک عفونت ایجاد کنند. این کار همچنین مثانه را ضعیف می کند و تخلیه کامل آن را به طور فزاینده ای دشوار می سازد.
- استفاده از استروژن واژینال: کاهش سطح استروژن پس از یائسگی (توقف دوره های قاعدگی) می تواند تعادل باکتری های واژن را به هم بزند. همچنین می تواند بافت های اطراف مجرای ادرار را نازک تر و به عفونت مستعدتر کند. یک کرم استروژن موضعی می تواند به پیشگیری از این امر کمک کند.
- پوشیدن لباس زیر نخی با قابلیت تنفس: این کار حرارت و رطوبت اطراف دستگاه تناسلی را که رشد باکتری ها را تقویت می کند، کاهش می دهد. زیرپوش خود را روزانه عوض کنید و اگر مستعد نشت مثانه هستید و حادثه ای رخ داد، یک زیرپوش اضافی همراه خود داشته باشید.
اگر عزیزی دارید که از نظر جسمی ضعیف یا بستری است، می توانید با اقدامات زیر خطر عفونت های دستگاه ادراری را کاهش دهید:
- حفظ بهداشت مناسب: این شامل عوض کردن روزانه یا هنگام آلودگی لباس زیر، تعویض فوری ملحفه های خیس یا کثیف و داشتن فردی برای کمک به دفع ادرار و حمام کردن منظم است.
- حفظ آب بدن: مقدار آب مورد نیاز می تواند متفاوت باشد، اما به طور کلی برای اکثر بزرگسالان حدود ۲ لیتر در روز است. از مصرف الکل و کافئین که می توانند مثانه را تحریک کرده و تکرر ادرار را افزایش دهند، خودداری کنید. مصرف آب را به دقت زیر نظر داشته باشید تا از کم آبی بدن جلوگیری شود.
- رعایت ایمنی کاتتر: در افرادی که دارای کاتترهای ماندگار هستند، دستگاه تناسلی و کشاله ران باید دو بار در روز تمیز شوند. ادرار باید زمانی که کیسه جمع آوری دو سوم پر شد، تخلیه شود. هنگام وارد کردن یا خارج کردن کاتترهای استاندارد، باید به شدت موازین بهداشتی رعایت شود.
اطلاعات موجود در این مطلب تنها برای افزایش آگاهی ارائه شده اند و جایگزین مشاوره یا درمان پزشکی نیستند. حتما قبل از هرگونه اقدامی با پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر بیماری خاصی دارید یا دارو مصرف می کنید.
